Na jaki maksymalny okres może być stosowana blokada rachunku rachunku?

Blokada rachunku bankowego to dolegliwość, która może być stosowana z bardzo różnych powodów – obecnie obowiązujące przepisy wskazują na co najmniej 5 zupełnie różnych aktów prawnych umożliwiających wybranym podmiotom zamrożenie środków znajdujących się na danym koncie. I chociaż procedury związane ze stosowaniem blokady są do siebie bardzo zbliżone, pewne niuanse decydują o tym, że w pewnych wypadkach blokada będzie stosowana nieco dłużej niż w innym przypadkach.

? Jak długo może trwać blokada rachunku bankowego?

W dużym uproszczeniu stwierdzić należy, że blokada rachunku bankowego to narzędzie mające na celu zabezpieczenie środków znajdujących się na rachunku bankowym, co do których zachodzi podejrzenie, że pochodzą one z przestępstwa lub służyły one jego popełnieniu.

Ustawodawca nakazuje blokowanie rachunków bankowych w szczególności w sytuacji uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstw związanych z obrotem instrumentami finansowymi, prania pieniędzy (art. 299 k.k.), finansowania terroryzmu (art. 165a k.k.) i innych tego rodzaju czynów zabronionych.

Zależenie od podstaw zastosowania blokady nieco różnić będzie się czas jej stosowania, chociaż ogóle zasady ,,mrożenia’’ kont są bardzo podobne.

Co do zasady maksymalnie rok

Generalnie procedura blokady rachunku bankowego wygląda w ten sposób, że decyzję o długotrwałej blokadzie rachunku bankowego podejmuje prokurator.

Zwykle wygląda to w ten sposób, że podmiot, który nabrał podejrzeń co do tego, że z wykorzystaniem danego rachunku bankowego doszło do popełnienia przestępstwa (w szczególności prania pieniędzy czy finansowania terroryzmu), informuje o tym fakcie prokuratora, przy czym podmiotowi takiemu przysługuje prawo do zastosowania krótkotrwałej blokady rachunku do czasu, kiedy prokurator wypowie się w sprawie. Po otrzymaniu stosownego zawiadomienia prokurator wydaje postanowienie o blokadzie rachunku bankowego. W postanowieniu tym prokurator określa zakres, sposób i termin wstrzymania transakcji lub blokady środków na rachunku.

Kluczowe jest to, że w każdym z przypadków prokurator może dokonać blokady rachunku bankowego na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy.

Jednocześnie prokuratorowi przysługuje prawo do przedłużenia blokady na dalszy czas oznaczony, jednak nie dłuższy niż kolejne 6 miesięcy.

! Z powyższego wynika zatem, że blokada rachunku bankowego może trwać maksymalnie rok (6 miesięcy + 6 miesięcy).

Wskazać przy tym należy, że blokada rachunku bankowego upada, jeżeli przed upływem czasu jej stosowania nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych.

Blokada dokonywana przez bank i SKOK

Banki i SKOKI to podmioty, na których ciąży wiele obowiązków z zakresu przeciwdziałania przestępczości, w szczególności zaś z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu, ale nie tylko. Bank może blokować środki na podstawie co najmniej dwóch ustaw:

• ustawa Prawo bankowe;
• ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Samodzielne zastosowanie blokady rachunku bankowego jest możliwe, jeżeli bank poweźmie uzasadnione podejrzenie, że zgromadzone na rachunku bankowym środki, w całości lub w części pochodzą lub mają związek z przestępstwem skarbowym lub przestępstwem innym niż przestępstwo, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 k.k. W takim wypadku bank samodzielnie dokonuje blokady, które może trwać maksymalnie 72 h. Niezwłocznie po dokonaniu blokady bank zobowiązany jest powiadomić o fakcie jej zastosowania i swoich podejrzeniach prokuratora, który na podstawie informacji pozyskanych od banku podejmuje decyzje w przedmiocie stosowania blokady.

Rzecz ma się identycznie, jeżeli chodzi o blokady, które stosuje SKOK na podstawie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. SKOK w razie powzięcia podejrzenia popełnienia przestępstwa ma prawo zablokować rachunek bankowy na maksymalnie 72 h.

! Po zastosowaniu blokady SKOK musi powiadomić prokuratora, który podejmie dalsze decyzje.

Blokada dokonana przez GIIF

Pewne odmienności cechują procedurę blokady rachunku bankowego na podstawie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Po powzięciu uzasadnionego podejrzenia, że określona transakcja lub określone wartości majątkowe mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu tzw. instytucja obowiązania (np. bank, instytucja pożyczkowa, zakład ubezpieczeń, biuro rachunkowe) zawiadamiają Generalnego Inspektora Informacji Finansowej o swoich podejrzeniach. Od chwili przyjęcia zawiadomienia przez GIIF, jednak nie dłużej niż przez 24 h, instytucja obowiązana blokuje rachunek bankowy, uniemożliwiając prowadzenie z jego użyciem transakcji.

W przypadku uznania przez GIIF, że może mieć miejsce pranie pieniędzy lub finansowanie terroryzmu, GIIF przekazuje instytucji obowiązanej żądanie blokady rachunku na okres nie dłuższy niż 96 godzin liczonych od chwili otrzymania przez GIIF zawiadomienia.

! Jednocześnie GIIF ma obowiązek zawiadomić prokuratora, który w drodze postanowienia może zablokować rachunek bankowy na dalszy czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy, a następnie dokonać przedłużenia blokady na kolejne 6 miesięcy.

Blokada dokonana przez KNF

Trochę inaczej przebiega też blokada, której może dokonać Komisja Nadzoru Finansowego w ramach wykonywanych przez siebie zadań. Zacząć jednak należy od tego, że KNF ma prawo dokonać blokady rachunku bankowego, gdy z uzyskanych informacji, uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa określonego w art. 181-183 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi wynika, że transakcja, która została dokonana lub ma zostać dokonana, może mieć związek z popełnieniem tego przestępstwa.

W takim wypadku KNF ma prawo wystąpić do podmiotu nadzorowanego z  żądaniem dokonania blokady podejrzanego rachunku bankowego. Taka blokada dokonywana jest wówczas na maksymalnie 96 h od momentu wskazanego w żądaniu. O dalszych losach blokady decydować będzie prokurator, któremu przysługuje uprawnienie do zablokowania konta na czas oznaczony nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy z możliwością przedłużenia o kolejne 6 miesięcy przez Prokuratura Krajowego

Co robić w razie zablokowania konta?

Od decyzji Prokuratura o długotrwałej blokadzie konta przysługuje zażalenie. Niemniej jednak działania zmierzające do odblokowania konta należy rozpocząć niezwłocznie po powzięciu informacji o jego zablokowaniu.

W pierwszej kolejności należy ustalić kto dokonał blokady konta i na jakiej podstawie. Po ustaleniu tych okoliczności warto podjąć kontakt z podmiotem, który dokonał blokady by ustalić powody jej dokonania.

Nierzadko zdarza się bowiem, że blokadę zasugerował algorytm, który często się myli. W takim wypadku warto przedstawić organowi dowody na to, że nie ma podstaw do wysuwania obaw o działalność niezgodną z prawem.

! Jeżeli zaś to nie pomoże, zawsze pozostaje możliwość złożenia zażalenia, które rozpozna sąd.

W zażaleniu tym należy dokładnie opisać, dlaczego skarżący uważa, że blokada konta jest niezasadna i na poparcie tych twierdzeń przedstawić dokumentację je potwierdzającą. Warto w tym zakresie skorzystać z pomocy prawnika.