Jakie są przyczyny blokady rachunku bankowego?

Jakie są przyczyny blokady rachunku bankowego?

W większości przypadków o zablokowaniu konta bankowego jego właściciel dowiaduje się przy nieudanej próbie logowania bądź nieudanej próbie dokonania transakcji.

Generalnie organy państwowe lub podmiot prowadzący rachunki zainteresują się operacjami lub transakcjami, które będą cechowały się odmiennością w stosunku do zwyczajowo przeprowadzanych przez posiadacza rachunku transakcji. Wszelkie niestandardowe transfery, wpłaty i wypłaty dokonywane w gotówce i w małych kwotach, wpływy na rachunek z tzw. rajów podatkowych lub przelewy z niejasnymi tytułami wpłat mogą wzbudzić podejrzenie czy przypadkiem rachunek taki nie służy do prania pieniędzy.

Podejrzenie przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu

Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) dokonuje blokady na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W sytuacji, gdy GIIF uzna, że określona transakcja lub określone wartości majątkowe mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, przekazuje instytucji obowiązanej, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, żądanie blokady rachunku. W żądaniu blokady rachunku Generalny Inspektor określa wartości majątkowe objęte żądaniem. Niezwłocznie po przekazaniu żądania, Generalny Inspektor zawiadamia właściwego prokuratora o podejrzeniu popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Podejrzenie pochodzenia środków z przestępstwa

W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że zgromadzone na rachunku bankowym środki, w całości lub w części pochodzą lub mają związek z przestępstwem skarbowym lub przestępstwem innym niż przestępstwo, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 Kodeksu karnego, bank lub SKOK jest uprawniony do dokonania blokady środków na tym rachunku. Blokada może nastąpić wyłącznie do wysokości zgromadzonych na rachunku środków, co do których zachodzi takie podejrzenie.

Typowanie podejrzeń jest umożliwione przez działanie algorytmów (organom państwa pomaga tzw. sztuczna inteligencja) zaprogramowanych na selekcjonowanie działań świadczących o tym, że zgromadzone na koncie pieniądze pochodzą z przestępstwa.

Zgodnie z art. 106a Prawa bankowego, bank musi posiadać “uzasadnione podejrzenie” dotyczące pochodzenia środków. Uzasadnione podejrzenie to więcej niż tylko przypuszczenie; wymaga konkretnych dowodów lub okoliczności, które mogą wskazywać na przestępcze pochodzenie środków.

! Przykładami mogą być transakcje niezgodne z wcześniejszymi wzorcami działalności klienta, transakcje o niejasnym lub nielogicznym celu, lub transakcje z osobami znanymi z przestępczej działalności.

Do większych podejrzeń i niejednokrotnie blokad rachunków dochodzi także wówczas, gdy podmiot ma siedzibę w tzw. biurze wirtualnym, a przez jego rachunek nie są dokonywane operacje typowe dla prowadzenia działalności gospodarczej, jak np. wypłaty wynagrodzeń czy opłaty za media.

Podejrzenie przestępstwa związanego z instrumentami finansowymi

Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego lub jego zastępca zgodnie z ustawą z dnia 29 maja 2005 roku o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, może wystąpić do podmiotu nadzorowanego z pisemnym żądaniem dokonania blokady prowadzonego przez ten podmiot rachunku w sytuacji, gdy z uzyskanych informacji, uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa: nieuprawnionego wykorzystania informacji poufnej dotyczącej instrumentów finansowych, nieuprawnionego udzielenia rekomendacji lub nakłaniania do nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, których dotyczy informacja poufna bądź manipulacji instrumentami finansowymi, wynika, że transakcja, która została dokonana lub ma zostać dokonana, może mieć związek z popełnieniem tych przestępstw z ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (art. 181-183 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi).

Blokady (na okres nie dłuższy niż 96 godzin od momentu wskazanego w żądaniu) może dotyczyć prowadzonego przez ten podmiot nadzorowany:

1) rachunku papierów wartościowych lub rachunku zbiorczego,

2) innego rachunku, na którym są zapisywane instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi,

3) rachunku pieniężnego.

 Wyłudzenia skarbowe

Szef Krajowej Administracji Skarbowej na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa, może zażądać blokady rachunku danego podmiotu w przypadku podejrzenia, że podmiot kwalifikowany (przedsiębiorcy i pozostałe osoby niebędące przedsiębiorcami) może wykorzystywać działalność banków lub SKOK do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.

Blokada ta jest nazywaną blokadą STIR i ma na celu przeciwdziałaniu wykorzystywania sektora bankowego do wyłudzeń skarbowych. STIR to System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej, czyli zespół algorytmów analizujących dane finansowe z rachunków bankowych oraz rachunków w SKOK-ach.

! Wskaźnik ryzyka jest ustalany w odniesieniu do podmiotu kwalifikowanego na podstawie opracowanych przez izbę rozliczeniową algorytmów, uwzględniających najlepsze praktyki sektora bankowego i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakresie przeciwdziałania wykorzystywaniu ich działalności do przestępstw oraz przestępstw skarbowych, a także:

1) kryteria ekonomiczne – polegające na ocenie dokonywanej przez podmiot kwalifikowany transakcji za pomocą rachunku podmiotu kwalifikowanego w otoczeniu gospodarczym, w szczególności pod względem celu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, lub dokonywaniu transakcji nieuzasadnionych charakterem prowadzonej działalności;

2) kryteria geograficzne – polegające na dokonywaniu transakcji z podmiotami z państw, w których występuje wysokie zagrożenie wyłudzeń skarbowych;

3) kryteria przedmiotowe – polegające na prowadzeniu przez podmiot kwalifikowany działalności gospodarczej wysokiego ryzyka z punktu widzenia podatności na wyłudzenia skarbowe;

4) kryteria behawioralne – polegające na nietypowym, w danej sytuacji, zachowaniu podmiotu kwalifikowanego;

5) kryteria powiązań – polegające na istnieniu powiązań podmiotu kwalifikowanego z podmiotami, co do których występuje ryzyko, że uczestniczą w działaniach mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub organizują takie działania.

 ! Trzeba pamiętać, że za każdym razem najważniejsze jest ustalenie, z czyjej inicjatywy dokonano blokady rachunku i na jakiej podstawie, bo to pozwala na odpowiednią reakcję i przygotowanie dalszych działań.

 Ponieważ trzeba działać szybko, warto skorzystać z profesjonalnego wsparcia.