PORADY EKSPERTA
30 października, 2024
Czy można domagać się odszkodowania za niesłuszną blokadę rachunku bankowego?
Skutki blokady rachunku dla przedsiębiorcy
Blokada rachunku bankowego to czasowe zawieszenie dostępu do środków finansowych zgromadzonych na koncie bankowym. Nie ulega wątpliwości, że dostęp do rachunków bankowych i zgromadzonych na nich środków stanowi postawę funkcjonowania przedsiębiorców – umożliwia prowadzenie przez nich działalności gospodarczej.
Blokada dokonywana jest zazwyczaj bez żadnego uprzedzenia, więc przedsiębiorca może zostać z dnia na dzień pozbawiony dostępu do zgromadzonych na rachunku środków. To może dalej prowadzić do utraty płynności finansowej i poważnych komplikacji w prowadzeniu działalności gospodarczej. Dla przedsiębiorcy oznacza to również trudności w wywiązywaniu się z zobowiązań wobec kontrahentów i utratę zaufania ze strony partnerów biznesowych.
Sytuacja ta wymaga szybkiego i skutecznego rozwiązania, aby przedsiębiorca mógł wrócić do normalnego funkcjonowania i zminimalizować negatywne skutki dla swojej działalności.
? Co jednak w przypadku, gdy zablokowanie rachunku spowodowało szkodę po stronie jego posiadacza, a ostatecznie okazało się, że ku takiej blokadzie nie było podstaw?
Odpowiedzialność banku
Banki mają obowiązek przeciwdziałania wykorzystywaniu swojej działalności dla celów mających związek z przestępstwami prania brudnych pieniędzy z art. 299 k.k. oraz finansowania terroryzmu z art. 165a k.k. czy też innymi przestępstwami. Z tego względu, przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, jak również przepisy ustawy Prawo bankowe, nakładają na banki szereg obowiązków związanych z monitorowaniem transakcji dokonywanych za ich pośrednictwem.
Uprawnieniem banków związanym z tym przeciwdziałaniem jest przede wszystkim blokada prowadzonych rachunków.
Co jeśli jednak bank się pomylił i blokada została zastosowana niesłusznie?
Co do zasady, jeśli okaże się, że zablokowano rachunek czy środki, które nie miały związku z przestępstwem lub ukrywaniem działań przestępczych, to zgodnie z Prawem bankowym, bank nie ponosi odpowiedzialności za wykonanie swoich obowiązków dot. blokady, jeśli zostały one wykonane przez bank w dobrej wierze.
Wynika z tego, że bank może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za wyrządzoną blokadą rachunku szkodę tylko w sytuacji, gdy swoje obowiązki wykonał w złej wierze. Ale co to tak naprawdę oznacza w praktyce?
Ocena, czy zachowanie danego podmiotu miało walor dobrej wiary, należy oceniać z punktu widzenia uczynienia zadość kryteriom należytej staranności, czyli staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (por. art. 355 k.c.).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego funkcjonuje utrwalona linia orzecznicza wskazująca, że wobec banku należy stosować podwyższony miernik staranności. Jest to uwarunkowane zawodowym charakterem prowadzonej działalności gospodarczej, a także tym, że czynności bankowe obejmują przechowywanie i dysponowanie środkami pieniężnymi klienta. Tym samym ocena działań banku powinna zostać oparta na pewnym wzorcu odpowiednich zachowań w danej sytuacji (w przypadku banku chodzi o wzorzec realizowania obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu) z uwzględnieniem kryteriów podwyższonej staranności.
Zatem wszelkie działania odbiegające od tego wzorca należy rozpatrywać w kategoriach działania w złej wierze. Bez wątpienia zastosowanie takich środków jak wstrzymanie transakcji bądź blokada rachunku bez przeprowadzania oceny ryzyka w odniesieniu do klienta i jego aktywności, o czym mowa w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, może stanowić o niedochowaniu należytej staranności, a w dalszej konsekwencji o złej wiarze.
Trzeba jednak pamiętać o tzw. domniemaniu istnienia dobrej wiary, co skutkuje tym, że to osoba domagająca się odszkodowania za działania banku będzie musiała udowodnić złą wiarę w podjętych przez bank działaniach, co może być niejednokrotnie utrudnione bądź nawet niemożliwe.
Odpowiedzialność Skarbu Państwa – czy Skarb Państwa odpowiada za blokadę rachunki bankowego?
Z punktu widzenia możliwości uzyskania odszkodowania istotnym jest, że jeśli okaże się, że przy blokowaniu rachunku bank działał w dobrej wierze, a będące jego podstawą powzięte podejrzenie popełnienia przestępstwa okazało się jednak nieprawdziwe, to odpowiedzialność za spowodowane szkody powstałej w wyniku tej blokady będzie i tak ponosił Skarb Państwa. Wynika to z brzmienia art. 106a ust. 10 Prawa bankowego oraz art. 108 Prawa bankowego.
Wykazanie poniesionej szkody wynikłej z blokady rachunku bankowego
Aby jednak otrzymać odszkodowanie od Skarbu Państwa należy wykazać szkodę powstałą na skutek zablokowania rachunku bankowego i jej wysokość, a także niesłuszność nałożenia blokady.
Najważniejsze jest przedstawienie wszystkich posiadanych dowodów, np. faktur, umów, korespondencji, dokumentów przedstawiających dochody firmy sprzed blokady czy planowane kluczowe transakcje, które blokada uniemożliwiła. Trzeba pokazać, jak zastosowana blokada rachunku wpłynęła na prowadzoną działalność, jakie dokładnie straty zostały poniesione. Dlatego już od początku stosowania blokady należy bardzo skrupulatnie gromadzić wszelkie takie dowody.
! Warto pamiętać, że sprawy o odszkodowanie za blokadę rachunku bankowego należą do spraw dość skomplikowanych. Warto w tej sytuacji zwrócić się do profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże przygotować pozew, zwróci uwagę na najważniejsze aspekty i potrzebne dokumenty.
Czytaj podobne porady
Blokady rachunków przez KNF
Czym jest Komisja Nadzoru Finansowego i Urząd Komisji Nadzoru finansowego – jaka jest rola tej instytucji? Komisja Nadzoru Finansowego jest organem nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce. Nadzór rozciąga się przede wszystkim na sektor bankowy, rynek kapitałowy, ubezpieczeniowy, emerytalny, instytucje płatnicze. Organ funkcjonuje w oparciu o ustawę z 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad...
CzytajCzy można zwolnić spod blokady rachunku bankowego środki na zapłatę podatków, składek ZUS czy wynagrodzeń?
Posiadacz rachunku bankowego objętego blokadą może wnosić o zwolnienie spod blokady rachunku bankowego określone środki na zapłatę zobowiązań, tj. zapłatę podatków czy składek ZUS. Jednak w jaki sposób się o to ubiegać? Koniecznie przeczytaj. Zakres blokady rachunku Blokada rachunku może obejmować zarówno tylko część środków zgromadzonych na rachunku, jak i całość zdeponowanych zasobów. W postanowieniu...
CzytajNa jaki maksymalny okres może być stosowana blokada rachunku rachunku?
Blokada rachunku bankowego to dolegliwość, która może być stosowana z bardzo różnych powodów – obecnie obowiązujące przepisy wskazują na co najmniej 5 zupełnie różnych aktów prawnych umożliwiających wybranym podmiotom zamrożenie środków znajdujących się na danym koncie. I chociaż procedury związane ze stosowaniem blokady są do siebie bardzo zbliżone, pewne niuanse decydują o tym, że w...
CzytajBlokowanie rachunków przez Prokuratora
Wstrzymywanie transakcji i blokowanie rachunków przez Prokuratora Prokurator jest organem powołanym do wydawania decyzji w przedmiocie wstrzymywania transakcji i blokady rachunku bankowego w sytuacji uzyskania odpowiednich zgłoszeń od Banków, Krajowej Administracji Skarbowej (skrót: KAS) oraz Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (skrót: GIIF). Warto jednak pamiętać, że Prokurator posiada również kompetencje do podejmowania samodzielnej inicjatywy w tym...
Czytaj