Blokowanie rachunków przez Prokuratora

Wstrzymywanie transakcji i blokowanie rachunków przez Prokuratora

Prokurator jest organem powołanym do wydawania decyzji w przedmiocie wstrzymywania transakcji i blokady rachunku bankowego w sytuacji uzyskania odpowiednich zgłoszeń od Banków, Krajowej Administracji Skarbowej (skrót: KAS) oraz Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (skrót: GIIF). Warto jednak pamiętać, że Prokurator posiada również kompetencje do podejmowania samodzielnej inicjatywy w tym zakresie. 

Jak wygląda blokada rachunku bankowego przez Prokuraturę?

Uprawnienia Prokuratora do wstrzymywania transakcji i blokowania rachunków przewiduje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz.U. z 2023 r. poz. 2488 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 106a § 3a ustawy prawo bankowe jeszcze przed wszczęciem postępowania karnego Prokurator może wydać postanowienie o wstrzymaniu określonej transakcji lub o blokadzie środków na rachunku bankowym na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa prania brudnych pieniędzy lub finansowania terroryzmu i to nawet pomimo braku zawiadomień od Banku, KAS oraz GIIF. Jednocześnie wstrzymanie transakcji lub blokada rachunku może być przedłużona na dalszy czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy. 

Po upływie wskazanych terminów dalsze „losy” wstrzymanej transakcji lub objętych blokadą wartości majątkowych zależą od decyzji prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze w związku z wstrzymaną transakcją lub środkami zblokowanymi na rachunku. Jeśli przed upływem ww. terminów prokurator wyda w toku prowadzonego przez siebie postępowania, w odniesieniu do zblokowanych na rachunku środków, postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym (jeśli postępowanie znajduje się w fazie in personam) lub postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych (jeśli postępowanie znajduje się w fazie in rem) to wstrzymanie transakcji lub blokada środków pieniężnych następuję w zasadzie na czas nieokreślony, który w praktyce może trwać nawet do momentu prawomocnego zakończenia postępowania karnego. 

Z czego wynika blokada rachunku przez prokuraturę? 

Wstrzymanie określonej transakcji lub blokada środków na rachunku w trybie ustawy prawo bankowe wynika z powzięcia przez prokuratora uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa prania brudnych pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Z reguły źródłem takiego podejrzenia są informacje pochodzące od Banków, KAS lub GIIF. W praktyce zdarza się jednak, że swoje podejrzenia organy ścigania budują w oparciu o dane zgromadzone w ramach czynności operacyjno – rozpoznawczych, pochodzące z innych prowadzonych postępowań przygotowawczych, czy też bezpośrednio od osobowych źródeł dowodowych (np. sygnalistów). 

Uwagę organów ścigania przyciągają z reguły transakcje, które opiewają na wysokie kwoty, transakcje z wątpliwymi tytułami przelewów, czy też transakcje z nietypowym kontrahentem, np. mającym swoją siedzibę w krajach określanych mianem tzw. „rajów podatkowych”. 

Co można zrobić w przypadku blokady przez prokuraturę? 

Zarówno postanowienia wydane przez prokuratora w trybie art. 106a ustawy prawo bankowe, jak i ewentualne późniejsze postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia, czy też postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych podlegają zaskarżeniu do Sądu. 

W tym kontekście należy pamiętać o zgromadzeniu wszelkich dowodów potwierdzających, że wstrzymana transakcja lub zgromadzone na rachunku środki pieniężne nie mają nic wspólnego z przestępstwem prania brudnych pieniędzy lub finansowania terroryzmu, które to dowody należy wykorzystać w argumentacji przed Sądem. Przydatne mogą okazać się w tym wypadku faktury dokumentujące transakcje, umowy będące źródłem usług i faktur, dokumentacja dot. dostawy towarów (jeśli przedmiotem transakcji są przedmioty, a nie usługi), czy też korespondencja mailowa, sms lub prowadzona za pośrednictwem komunikatorów internetowych wskazująca na legalne źródło transakcji lub wartości majątkowych.  

Działania trzeba podejmować niezwłocznie i konsekwentnie, tj. od momentu powzięcia wiedzy o wstrzymaniu transakcji lub blokadzie wartości majątkowych i przez cały okres stosowania blokady, korzystając w tym zakresie z przysługujących praw.   

Jednocześnie, w razie nieuwzględnienia zażaleń na postanowienia w przedmiocie dowodów rzeczowych lub zabezpieczenia majątkowego przez właściwe sądy, możemy w każdym czasie składać wnioski o uchylenie zabezpieczenia majątkowego, bądź też zmianę postanowienia w przedmiocie dowodów rzeczowych przez prokuratora.   

Praktyka pokazuje również, że warto rozważyć działania ponadstandardowe, jak np. zwrócenie się o pomoc do takich instytucji jak np. Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, czy też do fundacji lub stowarzyszeń reprezentujących interesy przedsiębiorców. 

W skrajnych przypadkach, jeśli bezpodstawne utrzymywanie blokady przez organy ścigania prowadzi do wyrządzenia szkody w majątku osoby fizycznej lub prawnej, której dotyczy blokada, bądź też jest wynikiem niedopełnienia obowiązków lub przekroczenia uprawnień przez osoby reprezentujące organ ścigania, należy zastanowić się nad zasadnością złożenia pozwu o odszkodowanie za działanie niezgodne z prawem, a nawet zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw.  

Czy da się uniknąć blokady rachunku przez prokuraturę? 

W większości wypadków wstrzymanie transakcji lub blokada rachunku bankowego jest konsekwencją powzięcia przez organ ścigania podejrzenia co do tego, że transakcja lub środki zgromadzone na rachunku mają związek z finansowaniem terroryzmu lub przestępstwem prania brudnych pieniędzy. 

W celu uniknięcia tego typu podejrzeń należy dbać o przejrzystość dokonywanych transakcji, w tym chociażby ich tytułów. Warto również z rozwagą dobierać kontrahentów. Często bowiem dana transakcja może być uznana za podejrzaną właśnie z uwagi na okoliczności związane z drugą stroną tej transakcji. Niestety przeważnie o samej blokadzie dowiadujemy się dopiero jak już ona nastąpi, stąd ciężko w 100 procentach zabezpieczyć się przed ewentualnym zastosowaniem blokady rachunku bankowego.