PORADY EKSPERTA

Marcin Jaklewicz

Adwokat

Adwokat w Dziale Prawa Karnego i Compliance.
Banner

6 sierpnia, 2024

Blokada rachunku stosowana przez Bank

Jaka jest rola Banku w stosowaniu blokady rachunku?

Banki funkcjonują w oparciu o przepisy ustawy Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku. Oprócz oczywistej funkcji jaką pełnią – mają także obowiązki przeciwdziałania wykorzystywaniu swojej działalności do popełniania przestępstw. Uprawnieniem banków związanym z tym przeciwdziałaniem jest blokada prowadzonych rachunków. W tym kontekście kluczowe są art. 106 i 106a ustawy Prawo Bankowe.

Bank jest obowiązany przeciwdziałać wykorzystywaniu swojej działalności dla celów mających związek z przestępstwami prania brudnych pieniędzy z art. 299 kodeksu karnego oraz finansowania terroryzmu z art. 165a ustawy i na podstawie art. 106 ustawy – jest obowiązany przeciwdziałać tym przestępstwom.

Zakres zaangażowania banków w przeciwdziałanie / wykrywanie przestępstw przedmiotowo wydaje się być zbliżony do kompetencji Generalnego Inspektora Informacji Finansowej – który skupia swoje działanie na przeciwdziałaniu tym samym przestępstwom.

O ile jednak Generalny Inspektor Informacji Finansowej jest organem państwowym, powołanym przede wszystkim do zapewnienia legalności przepływów finansowych – to Banki obok podstawowego celu w oferowaniu swoich produktów – monitorują przepływy środków finansowych zarówno w kraju jak i na świecie. 

Konieczność monitorowania przepływów pojawiła się w związku z coraz łatwiejszym i tańszym dostępem do oferowanych przez banki produktów, np. różnych rodzajów rachunków bankowych – łatwych do założenia oraz w związku z tym powszechnie wykorzystywanych do działalności przestępczej. Niebagatelne znaczenie ma także to, że duża część przestępczości ma związek ze światem finansów. Skala przestępczości istniejąca w obszarze finansowym jest diametralnie inna niż jeszcze kilkanaście lat wcześniej i z każdym rokiem jest coraz większa. 

Z kolei art. 106a prawa bankowego przewiduje, że w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia, że działalność banku jest wykorzystywana w celu ukrycia działań przestępczych lub dla celów mających związek z innymi przestępstwami – bank dokonuje blokady środków na tym rachunku na okres 72 godzin, a następnie zawiadamia o podejrzeniu prokuraturę. Te 3 doby to czas, jakim dysponuje organ ścigania (prokuratura) do jej ewentualnego „przedłużenia” tj. zastosowania blokady konta bankowego na okres 6 miesięcy.

Jak wygląda blokada inicjowana przez Bank? 

Przez blokadę rachunku  należy rozumieć czasowe uniemożliwienie dysponowania i korzystania z całości lub części środków zgromadzonych na rachunku. 

Po stwierdzeniu, iż spełnione zostały przesłanki stosowania blokady rachunku bank uprawniony jest do dokonania blokady tam zgromadzonych środków, po czym powinien niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora. Przede wszystkim zdziwienie budzi redakcja przepisu art. 106a pkt. 5 ustawy prawo bankowe, który przewiduje powiadomienie organu ścigania niezwłocznie, a nie jednocześnie. Redakcja przepisów jest zatem inna niż w przypadku blokad stosowanych na wniosek innych organów, takich jak chociażby Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), której inicjatywa w blokadzie rachunków przewiduje wniosek do banku o zastosowanie blokady oraz jednoczesną informację o swoim wniosku skierowaną do organu ścigania.

72 godzinny termin, który biegnie od rozpoczęcia się blokady rachunku stawia prokuraturę w sytuacji konieczności szybkiego podjęcia decyzji o zastosowaniu blokady trwałej, tj. na 6 miesięcy. Teoretycznie krótki termin na podjęcie decyzji jest dla posiadacza rachunku korzystny, w praktyce – nie daje często czasu na rzeczowe przeanalizowanie wniosków banku i skutkuje przeważnie wydaniem postanowienia o „długiej” blokadzie – „na wszelki wypadek”.

Blokowanie rachunków bankowych w różnych trybach na tzw. „wszelki wypadek” jest coraz częściej przedmiotem dyskusji w przestrzeni publicznej, zyskało także uwagę Rzecznika Praw Obywatelskich. Niemniej jednak – sprawa nagminnego stosowania blokad rachunków bankowych bez wystarczających podstaw wciąż nie została rozwiązana legislacyjnie.

Co można zrobić w przypadku blokady bankowej i jak można uniknąć blokady? 

Podobnie jak w innych przypadkach blokad – posiadacz rachunku dowiaduje się o blokadzie najczęściej po zalogowaniu na swój rachunek bankowy lub z informacji od odbiorcy przelewu – że ten nie został zrealizowany. 

Co ważne, najczęściej nikt nas nie informuje o zastosowaniu blokady rachunku bankowego! 

Pierwsza blokada może być zaskoczeniem – często okazuje się, że nie ma nic wspólnego z popełnieniem przestępstwa. Niestety, za typowanie rachunków lub transakcji do blokady w coraz większej mierze odpowiadają algorytmy, mające w uproszczeniu odpowiadać za typowanie „podejrzanych” ruchów na rachunku bankowym.

Niemniej jednak, po to aby upewnić się co jest powodem blokady – należy zwrócić się do podmiotu prowadzącego rachunek. W ten sposób można określić kto jest inicjatorem blokady – czy sam bank, a jeśli nie – to który z państwowych organów jak np. Szef Krajowej Administracji Skarbowej lub Generalny Inspektor Informacji Finansowej.

To z kolei nasuwa określony sposób reakcji – jeśli „sprawcą” blokady jest sam bank – najczęściej koniecznym staje się wykazanie, że dokonywane na rachunku operacje wynikają z prozaicznych potrzeba jak zakupy za granicą lub normalne albo bardziej niż zwykle zintensyfikowane prowadzenie działalności gospodarczej czy też prowadzenie jej z podmiotami mającymi swoje siedziby oraz rachunki bankowe poza terytorium Polski. 

 

Czytaj podobne porady
Banner
30 października, 2024
Czy można domagać się odszkodowania za niesłuszną blokadę rachunku bankowego?

Skutki blokady rachunku dla przedsiębiorcy Blokada rachunku bankowego to czasowe zawieszenie dostępu do środków finansowych zgromadzonych na koncie bankowym. Nie ulega wątpliwości, że dostęp do rachunków bankowych i zgromadzonych na nich środków stanowi postawę funkcjonowania przedsiębiorców – umożliwia prowadzenie przez nich działalności gospodarczej. Blokada dokonywana jest zazwyczaj bez żadnego uprzedzenia, więc przedsiębiorca może zostać z...

Czytaj
Banner
21 października, 2024
Blokady rachunków przez KNF

Czym jest Komisja Nadzoru Finansowego i Urząd Komisji Nadzoru finansowego – jaka jest rola tej instytucji? Komisja Nadzoru Finansowego jest organem nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce. Nadzór rozciąga się przede wszystkim na sektor bankowy, rynek kapitałowy, ubezpieczeniowy, emerytalny, instytucje płatnicze. Organ  funkcjonuje w oparciu o ustawę z 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad...

Czytaj
Banner
30 września, 2024
Czy można zwolnić spod blokady rachunku bankowego środki na zapłatę podatków, składek ZUS czy wynagrodzeń?

Posiadacz rachunku bankowego objętego blokadą może wnosić o zwolnienie spod blokady rachunku bankowego określone środki na zapłatę zobowiązań, tj. zapłatę podatków czy składek ZUS. Jednak w jaki sposób się o to ubiegać? Koniecznie przeczytaj. Zakres blokady rachunku Blokada rachunku może obejmować zarówno tylko część środków zgromadzonych na rachunku, jak i całość zdeponowanych zasobów. W postanowieniu...

Czytaj
Banner
12 września, 2024
Na jaki maksymalny okres może być stosowana blokada rachunku rachunku?

Blokada rachunku bankowego to dolegliwość, która może być stosowana z bardzo różnych powodów – obecnie obowiązujące przepisy wskazują na co najmniej 5 zupełnie różnych aktów prawnych umożliwiających wybranym podmiotom zamrożenie środków znajdujących się na danym koncie. I chociaż procedury związane ze stosowaniem blokady są do siebie bardzo zbliżone, pewne niuanse decydują o tym, że w...

Czytaj

Skontaktuj się z nami!

Aby wypełnić ten formularz, włącz obsługę JavaScript w przeglądarce.